Villa Rotonda: zichtlijnen en symmetrie-assen

Verhoudingen van Palladio

De verhoudingen van Palladio

In de Les (B5-UMR) werd ons verteld over de theorieen dat Palladio gebouwen zou dimensioneren aan de hand van muziek (vooral de verhoudingen bleken hierbij van belang) Na enige research op internet kwam ik er al snel achter dat de meeste wetenschappers het hier niet mee eens zijn. Maar waar baseerde Palladio zijn verhoudingen dan wel op? Ik neem u graag mee om een kijkje te nemen bij Palladio’s zoektocht naar het goddelijke in de wiskunde.

Hiervoor analyseer ik de verhoudingen bij Villa Rotonda. Dit is de nieuwste (1556) en meest bekende Villa van Palladio.

Het ontwerp is gebaseerd op het Pantheon in Rome en heeft een koepel in het midden, verder is opvallend dat de 4 gevels identiek zijn en dat het huis dubbel symmetrisch is.

Plattegrond

figuur 1 - schets van de plattegrond van Villa Rotonda

Voor afmetingen in de plattegrond gebruikt Palladio een zestal getallen:

30        de diameter van de koepel, de breedte van de Loggia’s

26        de lengte van de 4 grootste kamers

15        de straal van de koepel, de breedte van de 4 grootste kamers,

de lengte van de 4 kleinere kamers

12        de diepte van de Loggia

11        de breedte van de 4 kleinere kamers

6          de breedte van de gang

Ogenschijnlijk lijken dit misschien willekeurige getallen maar bij nadere studie blijken er talloze wiskundige verbanden te bestaan tussen deze getallen.

Allereerst 6. Dat is een behekst getal, denk aan het getal van het beest 3x6 en zo verder,

Palladio gebruikt 6 getallen waarvan de kleinste 6 is.

1x2x3 = 6 & 1+2+3 =6

1³+2³+3³ = 36 = 6²

De zes getallen staan ook veelal in een mooie wiskundige verhouding met elkaar.

6          11        12        15        26        30        --          5:1

6          11        12        15        26        30        --          5:2

6          11        12        15        26        30        --          5:2

6          11        12        15        26        30        --          2:1

6          11        12        15        26        30        --          2:1

6          11        12        15        26        30        --          5:4

100/√2             =          71

71/√3               =          41

41/√2               =          29

6+11+12          =          29

15+26+30        =          71

71+29              =          100

figuur 2 -  √2 en √3 zijn de zijdes van een driehoek in een cirkel t.o.v. hoogte en een 4-kant in een cirkel t.o.v. diameter

Hoogtes

Ook in de doorsnede, hoogtes vinden we wiskundige verbanden.

Hier gebruikt Palladio een andere reeks van zes getallen, te weten:

55                    hoogte van de koepel

21 ¾                hoogte van de 1^e etage (hoofd verdieping)

18                    hoogte van de kolommen

10                    hoogte van het basement/sokkel

7                     

6 ½                  (x4 = 26)

De Belangrijkste in deze rij is zonder meer 55 de hoogte van de koepel, met een doorsnede van 30 dat is een verhouding van 11:6 (de 1^e twee getallen van de andere zes getallen)

De kolommen hebben een hoogte van 18

En de sokkel waar het gebouw opstaat is 10 hoog.

Opvallend de 4 grote kamers zijn 15 breed, 26 lang, en 21¾ hoog

15 x √2 = 21¾

15 x √3 = 26

Geometrie

Als je in een cirkel van 30 een gelijkzijdige driehoek tekent zijn deze zijde 26 (zie figuur 3) 26 is een goddelijk getal (meer hierover leest u bij Gematrie)

figuur 3. de cirkel en haar afgeleiden

Bij een cirkel met een diameter van 12 is de diameter 6 en als je er een pentagon in in tekent is de lijn van langste snede 11 (zie figuur 3)

Gematrie

In het hebreews staan alle tekens voor bepaalde getallen. Opvallend is dat bepaalde getallen die belangrijk zijn bij de Christelijke mystici, die voort borduurden op de Joodse Kabballah, terug komen in Villa Rotonda. We noemen dit puzzelen met letters Gematria

Als we verhouding van de getallen 55, 21¾, 18, 10, 7, 6½  schrijven met alleen hele getallen:

 220, 87, 72, 40, 28, 26 (uiteraard blijft de verhouding gelijk)

Hierin zijn een aantal getallen belangrijk:

De verhouding 72 : 26 staat voor God omringd door een engelen schaar. De grootste kamers hebben de verhouding breedte van 26 en een hoogte van 72 (21¾ x4)

De letters van de woorden TEMPEL en ADONAI (God) zijn opgeteld 65, de totale hoogte van de Villa is eveneens 65.

De beschermheilige van de magische constructie in PAVLVS ALMERICVS de eerste naam is opgeteld 571 en de tweede 438 als we deze getallen opsplitsen en optellen krijgen we 5+7+1 = 13 & 4+3+8 = 15 à 13:15 = 26:30

Bron: L. March, Architectonics of Humanism, blz 246-266

                       

Renaissance

Is een wedergeboorte. Er werden weer klassieke beelden gehouwen en de schilderkunst werd veel realistische. In het theater namen de komedies en tragedies da plaats in van moraliserende religieus getinte toneelstukken. De mens speelt nu een centrale rol.

De renaissance in de bouwkunst is begonnen in Italië, Florence en wordt meestal in drie perioden ingedeeld:

-          De Vroege Renaissance ( 1420-1450 )

-          De Hoog Renaissance   ( 1500-1535 )

-          De Laat Renaissance     ( 1520-1600 )

 

De kunstenaars uit de Renaissance waren op zoek naar wetten en regels achter al het zichtbare. In de hoop dat wanneer ze die zouden ontdekken, ze dichter bij God zouden komen. Welke wetten zou God gebruikt hebben bij het creëren van alles? Ideale maten en verhoudingen waren belangrijk, maar ook bepaalde vormen zoals de driehoek (verwijzing naar de Heilige Drie-Eenheid van Heilige Geest, Vader en Zoon) en de cirkel (als volmaakte vorm zonder einde).

 

Ook in de bouwwereld komen veranderingen. Ontwerpregels. Er werd ontworpen op basis van te voren vastgesteld systeem van regels vanuit de Romeinse bouwkunst ( verhoudingen, vormkeuze, bouwvolume). Er werd (1430) perspectief als wiskundige methode uitgevonden wat een grote invloed had op de ruimtelijke ervaring. Brunelleschi was als de eerste architect en degene die perspectief gebruikte op de platte vlak. Nieuwe gebouwtypen als villa, herenboerderij stond naar Romeins voorbeeld in nauwe relatie met de omgeving en de natuur.

Een belangrijk werk was van de Romeinse architect Vitruvius (85-20 voor Christus). Hij schreef een handboek over architectuur, De Architectura, waarin je heel heldere en overzichtelijk tekeningen vindt van bijvoorbeeld zuilen, bouwtechnieken en stijlen in combinatie met theorie daarover. Volgens Vitruvius is de mens de maat der dingen. Leonardo da Vinci, die zich ook verdiepte in zijn werk, schreef daarover het volgende in zijn notities: “De architect Vitruvius zegt in zijn werk over architectuur dat de maten van het menselijk lichaam door de natuur als volgt zijn verdeeld: 4 vingers vormen samen 1 handbreedte en 4 handbreedten vormen 1 voet, 6 handbreedten vormen 1 onderarm…; en deze maten gebruikten hij bij het bouwen.” Erg praktisch voor de mannen op de bouwplaats. 

 

Het gebouw bestaat uit de geometrische vormen geschieden of geaccentueerd door pilasters en lijsten.

De symmetrie is zeer belangrijk

Zeer zware ruw behakte blokken van natuursteen

Halfronde bogen boven de muuropeningen

Streng klassiek uitgangspunten met laagsgewijze opbouw ( Palladio )

In de Nederlanden is vaak een combinatie van Gotiek en Renaissance

 

Bronen: Geschiedenis van de bouwkunst W. J. van Heuvel en ir. B. D. Verbrugge ( uitgave  1996 ).
www. yandex.ru

 

 

 

La Rotonda

Villa Rotonda

Villa Almerico Capra ("La Rotonda") is een villa uit 1566 (voltooid in 1571) van de architect Andrea Palladio. Het is een van de beroemdste villa's uit de Italiaanse- renaissance architectuur. In deze profane villa zijn tempel-elementen van de architectuur uit de oudheid gebruikt.

De villa

De villa werd gebouwd in opdracht van Paolo Almerico, een pauselijke hoogwaardigheidsbekleder, die zich erin wilde terugtrekken na zijn terugkeer naar zijn geboortestad Vicenza. Het gebouw had als bestemming: 'representatiegebouw'. Almerico's zoon verkocht de villa echter al snel aan de familie Capra, die het bouwwerk ingrijpend lieten aanpassen. De oorspronkelijk door Palladio bedoelde half-cirkelvormige koepel werd door de architect Vincenzo Scamozzi verlaagd en voorzien van een oculus (een opening in de koepel), zoals bij het Pantheon in Rome. Uit praktische overwegingen is deze opening later overdekt met een koepeltje. Het grondplan heeft de vorm van een Grieks kruis. Vier gelijke 'tempelfaçades' met Ionische zuilen omringen een vierkant middendeel.

De villa is gesitueerd op een heuveltop in de nabijheid van Vicenza (Italië), een feit waarmee door Palladio bij zijn ontwerp rekening is gehouden. De koepel van het gebouw en de vier symmetrisch gebouwde voorportalen geven het geheel een bijzondere aanblik. Hoewel niet als agrarisch landhuis gebouwd (zoals veel villa's uit die tijd), hebben de Capra's de bezitting uitgebreid met landerijen en bijgebouwen en deze later als agrarische villa in gebruik genomen.

De koepel is beschilderd met fresco's van Allessandro Manganza en de overige fresco's zijn van Anselmo Canera. Standbeelden van A en Rubini versieren de gevels en de balustraden.

In zijn Italiaanse reizen (1786) geeft Goethe een uitvoerig en bewonderend verslag van zijn bezichtiging van de villa.

De villa speelt een belangrijke rol in de verfilming van Mozarts opera Don Giovanni door Joseph Losey. 

Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Villa_Rotonda

Kenmerken Villa la Rotonda
- Centrale ronde hal met koepelgewelf (fresco's en stucwerk), ingeschreven in een vierkant, met vier gevels, elk met een portiek en trappen.
- 6 ionische zuilen
- 4 trappen
- Afgeleid uit de Romeinse tempels
- De villa is mede ontworpen om in directe relatie met de landelijke omgeving te zijn
- Domineert een ruimte samengesteld door velden

De enscenering van de Venetovilla

De villa’s bezetten stategische posities in het landschap, gesitueerd op een kruispunt van wegen en waterwegenof op een heuvel aan de rand van een vlakte. Grote wegen en kanalen ontsluiten het labyrint van beekjes, riviertjes en kleine wegen. Zo heeft de villa een goede verbinding met de omliggende steden en marktplaatsen in de buurt.

"De renaissancetuin ontwikkelde zich als een door muren omgrensd territorium van het esthetische genot. Bij de landbouwvilla’s van Palladio is het van groot belang dat de landheer zijn bezittingen in alle richtingen kan overzien. Het stelsel van formele regels waarmee hij zijn gebouwen ontwierp, was niet van toepassing op het tuinontwerp. In het gebouw zelf bekronen hal en loggia de centrale positie binnen het landgoed. Hier wordt in fresco’s het antieke villa-idee voorbeeld." Wilfried van Winden

Bron: Blackboard, boek: ‘De enscenering van de Ventovilla’.